Welke keuzes maken we op weg naar beter lees- en taalonderwijs? (met presentatie)

De media staan vol met kritische berichten over de veelgebruikte methodes en leermiddelen in het basisonderwijs. Ze zouden te uitgebreid zijn en het curriculum overbelasten. Ze zouden te makkelijk zijn en leerlingen niet uitdagen. Ze zouden te duur zijn en langzamerhand onbetaalbaar worden voor de scholen. Ze zouden te weinig kennis bevatten en te veel inzoomen op vage vaardigheden. Ze zouden verkeerde differentiatiemodellen bevatten en daarmee de achterstandsproblematiek vergroten. Stuk voor stuk interessante punten om kritisch te bekijken. Maar toch werken heel veel scholen dagelijks met deze pakketten. Dus hebben ze schijnbaar ook wel wat te bieden, anders zouden schoolteams echt wel andere keuzes maken.

Veel scholen ervaren wel dat de onderwijswerkelijkheid behoorlijk aan het veranderen is. De nieuwe kerndoelen staan al klaar in de wachtkamer. De vakgebieden groeien naar elkaar toe en komen vaak samen in thema's. De teksten worden veel rijker en langer. Kennisontwikkeling krijgt veel meer aandacht. De asociale differentiatiemodellen maken plaats voor meerlaagse ondersteuningsmodellen. De zinloze oefeningen die het onderwijs lang betekenisloos hebben gemaakt gaan in de prullenbak. En uiteindelijk zal het aanbod meegaan met de prangende marktvraag of het allemaal wat compacter mag. Of eigenlijk moet, simpelweg omdat het curriculum uit z'n voegen barst en niet meer in een normaal lesrooster te vangen is.

Ook de vraag naar het wel of niet gaan werken met een methode is actueler dan ooit. Klassieke methoden worden uitgerangeerd, maar een nieuwe generatie methoden, waarin vaak gekozen wordt voor een andere aanpak, wordt momenteel gelanceerd. Werken vanuit leerdoelen is voor sommige scholen een alternatief, al is het wel een zeer intensieve bezigheid om als leerkracht ook ontwikkelaar van je eigen lessen te zijn. Ook het werken vanuit leerwijzers wordt in rap tempo populairder. Het wordt ervaren als een tussenweg tussen de geslotenheid van het lopen aan de leiband van een methode en de mogelijk te open en te arbeidsintensieve werkwijze van het werken vanuit leerdoellijsten. Een leerwijzer is een compact overzicht waarbij meerdere doelen samenkomen in een roldoel met een stappenplan met leerstappen die gezet kunnen worden. Deze leerwijzers kunnen zowel de instructie van de leerkracht als de zelfstandige taakuitvoering van leerling ondersteunen.

De afgelopen weken zijn er weer verschillende verbetertrajecten gestart. Veel scholen zijn op zoek naar betere inrichting van hun lees- en taalonderwijs. In het huidige tijdperk is dat dus zeker geen eenvoudige opgave. Hieronder vindt u een selectie uit de gebruikte dia's. Wellicht kunnen deze in uw situatie ook wat betekenen.