De kern van goed onderwijs (verbeterwijzer)

Wat is het beste onderwijs? Het lijkt zo'n eenvoudige vraag. Maar het exacte antwoord erop zal nooit komen. Leren is namelijk een complex proces en kan op vele manieren plaatsvinden. En dan geldt dat natuurlijk ook voor het onderwijzen zelf. Gelukkig maar.

Om zelf te kunnen bepalen of het onderwijs goed in elkaar zit, is het wel belangrijk om enige notie te hebben van hoe het leren plaatsvindt. Neurale netwerk theorieën vertellen ons dat goede verbindingen in het lange termijn geheugen tussen de 'juiste' stukjes informatie leiden tot het snel terug kunnen halen van de juiste info op het juiste moment. Om het vervolgens in een split second te kunnen combineren in het werkgeheugen, het meest trage en kwetsbare punt bij het leren. Simpelweg omdat het niet meer dan een stuk of vijf zaken tegelijkertijd kan combineren. Het hanteert daarbij het vol is vol principe. Als de genoemde verbindingen tussen de info goed zijn, hoeft deze flessenhals van het denken minder belast te worden. Met als gevolg dat het mogelijk wordt om tegelijkertijd andere denkprocessen plaats te laten vinden. Een voorbeeld hiervan is dat er bij een goed ontwikkelde leestechniek meer aandacht kan zijn voor het begrijpen van de tekst. Of dat het goed geautomatiseerd zijn van de tafels het makkelijker maakt om complexere rekenvraagstukken op te lossen.

Maar hoe kunnen we als onderwijsgevenden helpen om die leerstof op een zo goed verbonden manier in de het lange termijn geheugen te krijgen? Dan moeten er in ieder geval een aantal zaken goed geregeld zijn. Zowel met betrekking tot de leerstof als de didactiek als de organisatie. Dit lijkt overigens ingewikkelder dan het hoeft te zijn. In vijf punten zijn de meeste van deze zaken te benoemen en is de weg naar effectief leren voor een groot gedeelte geplaveid. De vijf belangrijke kwaliteitspunten zijn:
  1. leerlijnen en leerdoelen
  2. instructie en feedback
  3. (in)oefening en automatisering
  4. monitoring resultaten
  5. omgaan met verschillen
In de hieronder afgebeelde verbeterwijzer staan de kwaliteitspunten verder toegelicht.
Naar beter taalleesonderwijs van Jos Cop

Ik kom zelf in veel scholen die zich zorgen maken over de leerresultaten op het gebied van taal en lezen. Mijn ervaring is dat bijna alle zaken die mis gaan direct te verbinden zijn met de kwaliteitspunten uit de verbeterwijzer. Door er zo naar te kijken, is het in veel gevallen betrekkelijk makkelijk om de stijgende lijn te vinden. Mocht ik u hiermee kunnen helpen, weet me dan te vinden.

Jos Cöp